به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛  نعمت الله فاضلی جامعه شناس عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در یادداشتی به نقد و بررسی کتاب تازه منتشره «گفتمان های جامعه ایرانی؛ رساله‌ای در تجدید ساختارهایِ آگاهی و نظمِ معنایی در تاریخ معاصر » اثر رحیم محمدی مدیر گروه جامعه شناسی ایران انجمن جامعه شناسی ایران پرداخته است:

دکتر رحیم محمدی جامعه شناس خوش فکر و مولف کتاب «تجدد ایرانی» (۱۳۹۴) امسال کتاب منتشر کرده است با عنوان «گفتمان های جامعه ایرانی» که این روزها مشغول خواندن آن هستم. محمدی در این کتابی با تکیه بر تحولات زبان در تاریخ ایران روایت تازه ای از «ساختارهای آگاهی» و «نظام معنایی» در ایران ارائه می کند.

محمدی بر اهمیت زبان فارسی به عنوان «ذخیره گاه ساختارمند» تمام زبان های ایرانی و همچنین تحولات گسترده زبان فارسی متناسب با تحولات کلان سیاسی و اجتماعی ارائه می نماید. «گفتمان های ایرانی» کتابی است  با نثری روان و تحلیلی که «تداوم ها» و «گسست ها» در ساختار آگاهی در ایران به ویژه ایران معاصر را از نظر «پدیدارشناسی اجتماعی زبان» نشان می دهد. این کتاب به گونه ای روایت دقیق تر و جامعه تر و قابل قبول تر از روایت سید جواد طباطبایی است.

روایت «ایرانشهری» سید جواد طباطبایی عمدتا روایت سیاسی از تحولات ایران است و به همین دلیل محدودیت هایی در زمینه توضیح چگونگی کلیت تحولات ایران دارد؛ اما روایت محمدی دقیق تر و جامع تر چگونگی اصل «وحدت در کثرت» و همچنین اصل «تداوم در عین گسست» را در تاریخ ایران تحلیل می کند.

محمدی به درستی نشان می دهد که زبان برای جامعه ایران حکم ستون فقرات ساختار آگاهی را دارد، و زبان فارسی در اینجا بازیگر اصلی تاریخ ماست. محمدی همچنین نشان می دهد ما در ایران معاصر سه زبان داریم: «زبان متعارف» یا روزمره، «زبان روشنفکری»؛ و نهایتا «زبان دانشگاهی».

این زبان ها سه گفتمان کلان را تشکیل می دهند و این گفتمان ها هستند که نظام معنایی و ساختار آگاهی در ایران معاصر را نمایندگی می کنند و تحولات آن را در خود ذخیره کرده اند. به همه کسانی که علاقه مند به فهم و شناخت ایران هستند مطالعه این اثر خواندنی را پیشنهاد می کنم.

یکی از ویژگی مهم این کتاب این است که ایده های اصلی این کتاب در میان انبوه نقل قول ها گم نشده است. ضمنا این کتاب روایتی منسجم و نظریه ای قابل تأمل از سازوکارهای زبان و فرهنگ در ایران است.  مطالعه میان رشته ای و «مسأله محوری» است که در سال های اخیر در حال شکل گیری و گسترش است.

محمدی دانش های فلسفی، جامعه شناختی، تاریخ، زبان شناسی و اندیشه سیاسی را به هم دقیق و معناداری با هم درآمیخته تا روایتی تازه از ایران بگوید.

جای این دارد که صمیمانه از این پژوهشگر ارزشمند و خلاق تقدیر کنم.